Trung tâm Đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ

Quá ít kỹ sư xây dựng chuyên nghiệp (06/06/2008)

Trong số 500.000 kỹ sư xây dựng đang hành nghề ở Việt Nam, mới chỉ có 138 kỹ sư được công nhận là kỹ sư chuyên nghiệp. Con số nhỏ bé này cho thấy, Việt Nam vẫn thiếu trầm trọng nguồn nhân lực cao. Mặt khác, nó cũng phản ánh một thực tế rằng, Việt Nam chưa thực sự quan tâm đến đào tạo kỹ sư.

Kỹ sư chuyên nghiệp là gì?

Kỹ sư chuyên nghiệp được hiểu là người có bằng tốt nghiệp đại học, có kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng, khả năng quản lý tổ chức, quản lý và đạo đức nghề nghiệp, để cung cấp các dịch vụ khoa học kỹ thuật, công nghệ đạt chất lượng cao, được khách hàng và thị trường chấp nhận.

Một số tiêu chuẩn để được công nhận là kỹ sư chuyên nghiệp ASEAN:

- Có tối thiểu 7 năm kinh nghiệm, trong đó có ít nhất 2 năm chủ trì các nhiệm vụ kỹ thuật quan trọng.

- Tinh thông nghề nghiệp, có năng lực và kỹ thuật thực hành và tổ chức sản xuất kinh doanh (gồm: hiểu biết về công nghệ mới, vật liệu mới; có khả năng tham gia vào các dự án có nhiều ngành kỹ thuật tham gia; có khả năng thẩm định, phân tích, kiểm tra những bài toán thực tế phức tạp nhằm tìm lời giải tốt; có hiểu biết vững vàng về văn hóa, lịch sử, địa lý, xã hội...).

- Có khả năng sử dụng thành thạo ít nhất một ngoại ngữ.

Việc phân loại kỹ sư và công nhận kỹ sư chuyên nghiệp đã phổ biến từ lâu ở nhiều quốc gia trên thế giới và đã trở thành một thông lệ quốc tế. Việc lựa chọn kĩ sư chuyên nghiệp dựa theo những tiêu chí chặt chẽ về trình độ nghề nghiệp và chuyên môn, về đạo đức hành nghề, qui trình công nhận nghiêm túc, không mang tính thương mại. Ở Nhật Bản, mặc dù có rất nhiều kỹ sư trình độ cao, nhưng chỉ có 1% kĩ sư được công nhận là kỹ sư chuyên nghiệp. Việc công nhận kỹ sư chuyên nghiệp ở các nước trên thế giới đều do Hội nghề nghiệp công nhận. Chẳng hạn ở Anh, do Hội đồng kỹ sư Anh; tại Nhật Bản, Hội các kỹ sư Nhật Bản thực hiện việc công nhận kỹ sư chuyên nghiệp. Riêng ở đất nước mặt trời mọc, tiêu chuẩn để trở thành kỹ sư chuyên nghiệp là phải có ít nhất 7 năm hành nghề, đạt các yêu cầu về đạo đức hành nghề và phải trải qua các kỳ thi. Chỉ có 40% số kỹ sư tham dự các kỳ thi được trở thành kỹ sư chuyên nghiệp.

Mặc dù trở thành kỹ sư chuyên nghiệp là điều không dễ dàng, nhưng đó là niềm mơ ước của các kỹ sư, vì hai lý do: Thứ nhất, là được đồng nghiệp tôn vinh. Thứ hai, và cũng là yếu tố quan trọng hơn cả, nó đảm bảo sự tự do hành nghề cho người được công nhận. Chẳng hạn, nếu được công nhận là kỹ sư chuyên nghiệp của các nước Đông Nam Á, tức là người kỹ sư chuyên nghiệp đó, được tự do hành nghề trong những nước thuộc khối ASEAN mà không phải qua các kỳ thẩm định nào khác. Hơn nữa, người kỹ sư chuyên nghiệp có thẩm quyền hành nghề độc lập, không phụ thuộc vào các mệnh lệnh hành chính, mà chịu trách nhiệm về các quyết định mang tính chất chuyên môn của mình.

Việc công nhận kỹ sư chuyên nghiệp là cực kỳ cần thiết, nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng mạnh mẽ như hiện nay. Nếu được công nhận kỹ sư chuyên nghiệp ở một tổ chức quốc tế hay khu vực, những kỹ sư Việt Nam hoàn toàn có thể cạnh tranh với các kỹ sư đến từ nước khác trong công việc chuyên môn của mình. Và như thế, không những góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam, mà còn đem lại những nguồn lợi nhuận tài chính không nhỏ.

Thực trạng kỹ sư chuyên nghiệp Việt Nam

Phải đến năm 1995, Việt Nam mới tham gia Liên đoàn các tổ chức kỹ sư Đông Nam Á, và từ đó, chúng ta mới bắt đầu tiến hành các thủ tục để công nhận kỹ sư chuyên nghiệp.

Trong số khoảng 500.000 kỹ sư hành nghề chuyên nghiệp ở Việt Nam, mới chỉ có 138 kỹ sư được Liên đoàn các Tổ chức kỹ sư Đông Nam Á công nhận đạt tiêu chuẩn kỹ sư chuyên nghiệp. Hội đồng Đăng bạ kỹ sư Việt Nam cũng công bố một con số hết sức đáng ngại khác: Qua khảo sát, chỉ có 20% kỹ sư làm công tác tư vấn, chủ trì thiết kế, lập dự án, khảo sát, quản lý dự án có trình độ cao, có khả năng chủ trì thiết kế dự án, giám đốc dự án.

Con số nhỏ bé này cho thấy, Việt Nam vẫn thiếu trầm trọng nguồn nhân lực cao. Mặt khác, nó cũng phản ánh một thực tế rằng, Việt Nam chưa thực sự quan tâm đến đào tạo kỹ sư.

Để có thể hòa nhập tốt hơn với thế giới, Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam đã giao cho Tổng hội Xây dựng Việt Nam chủ trì nghiên cứu những nội dung liên quan đến đăng bạ kỹ sư Việt Nam. Một bước tiến nữa của quá trình này là thành lập Hội đồng đăng bạ kỹ sư chuyên nghiệp Việt Nam. Hiện nay, Hội đồng đăng bạ kỹ sư chuyên nghiệp Việt Nam đang tiếp tục hoàn chỉnh đề án để trình Chính phủ cho phép tổ chức triển khai công nhận kỹ sư chuyên nghiệp Việt Nam. Trong khi chưa thể đăng bạ kỹ sư chuyên nghiệp Việt Nam, Hội đồng đăng bạ kỹ sư chuyên nghiệp Việt Nam đã tổ chức đăng ký để Liên đoàn kỹ sư Đông Nam Á công nhận kỹ sư chuyên nghiệp ASEAN cho các kỹ sư Việt Nam.

Theo ông Nguyễn Trường Tiến – Trưởng Ban Kỹ sư - Tổng hội Xây dựng Việt Nam, những vấn đề khiến việc đăng bạ kỹ sư chuyên nghiệp ở Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn, là do chất lượng giáo dục của chúng ta còn thấp, do sự tồn tại của chủ nghĩa bằng cấp, do việc hành chính hóa quản lý kỹ sư... Giải quyết được những vấn đề này, đồng nghĩa với việc chúng ta nâng cao chất lượng đội ngũ kỹ sư, để kỹ sư chuyên nghiệp Việt Nam có thể đứng ngang hàng với kỹ sư chuyên nghiệp các nước trên thế giới.